Ostatnia aktualizacja: 09.05.2024
Wbrew obiegowym opiniom, kreatywne myślenie nie jest zarezerwowane tylko dla nielicznych. Cechę tę, będącą zdolnością do kreatywnego łączenia odległych idei i nowego spojrzenia na znane rzeczy, można rozwijać i wzmacniać przez poprzez systematyczny trening i praktykę. Jak opanować tę sztukę? Od zrozumienia własnych procesów myślowych, przez budowanie przestrzeni na eksperymentowanie, aż po akceptację ryzyka i błędów jako nieodłącznych elementów procesu twórczego – wszystkie te elementy kształtują fundamenty dla efektywnej kreatywności, którą jest w stanie rozwijać każdy z nas. Poznaj 9 cech wzmacniających kreatywność.
W Artykule:
- Kreatywność jest złożoną, wielowymiarową cechą, która obejmuje zdolność do tworzenia nowych, oryginalnych idei, rozwiązań lub wyrażeń artystycznych.
- Kreatywność jest uniwersalną umiejętnością, która może być zastosowana w każdej dziedzinie życia, wnosząc do niej nowe rozwiązania i poszerzając perspektywę.
- Kreatywność jest ona szczególnie cenna w szybko zmieniającym się świecie, gdzie zdolność do adaptacji i innowacyjnego myślenia jest wręcz niezbędna.
- Choć kreatywność często bywa kojarzona się z nieprzeciętnymi dziełami wybitnych naukowców czy artystów, badania wykazują, że kreatywne myślenie jest naturalną aktywnością naszego umysłu.
- W rozwijaniu kreatywności pomocny jest również jej trening. Trening kreatywności to proces rozwijania umiejętności myślenia twórczego i innowacyjnego.
- Trening kreatywności ma na celu zwiększenie zdolności do generowania oryginalnych pomysłów, rozwiązywania problemów w niestandardowy sposób oraz odchodzenia od utartych schematów na rzecz nowych perspektyw.
Spis treści:
- Czym jest kreatywność?
- Gdzie przydaje się kreatywność?
- 9 cech wzmacniających kreatywność
- Trening kreatywności
- Kreatywność w praktyce
Zobacz też: Skuteczny problem solving, Dobre praktyki budowania osobistej zwinności lidera
Czym jest kreatywność?
Kreatywność jest złożoną, wielowymiarową cechą, która obejmuje zdolność do tworzenia nowych, oryginalnych idei, rozwiązań lub wyrażeń artystycznych. Ten zintegrowany proces myślowy, łączący innowacyjność, wyobraźnię, intuicję i krytyczne myślenie, jest niezwykle pożądanym atutem w wielu dziedzinach – od sztuki i literatury, przez naukę i technologię, aż po biznes. Kreatywność, jako zdolność, która może być rozwijana i kultywowana poprzez wielorakie doświadczenia, praktyki edukacyjne i osobiste eksploracje posiada kilka unikalnych aspektów, z których najważniejsze, wyróżniające ją cechy to:
- Nowatorskość i oryginalność – obejmuje tworzenie czegoś nowego lub oryginalnego, co nie zostało wcześniej wyrażone lub rozwiązane w taki sam sposób.
- Połączenie istniejących pomysłów – polega często na łączeniu lub rekonfigurowaniu istniejących idei, koncepcji lub materiałów w nowe i innowacyjne sposoby.
- Rozwiązywanie problemów – jest kluczowa w procesie rozwiązywania problemów przy wykorzystaniu unikalnych i efektywnych rozwiązań.
- Ekspresja artystyczna – może być wyrażana poprzez różne formy sztuki, takie jak malarstwo, muzyka, pisanie, taniec, gdzie pojawia się indywidualny i unikalny styl.
- Elastyczność myślenia – wymaga otwartości na nowe doświadczenia, elastyczności myślenia i gotowości do eksplorowania niekonwencjonalnych ścieżek.
- Intuicja i wnioskowanie – jest procesem łączącym często intuicyjne i analityczne podejścia do problemów i pomysłów.
- Akceptacja niepowodzeń – pozwala na swobodne eksperymentowanie i uczenie się z doświadczeń.
Gdzie przydaje się kreatywność?
Kreatywność jest uniwersalną umiejętnością, która może być zastosowana w każdej dziedzinie życia, wnosząc do niej nowe rozwiązania i poszerzając perspektywę. W dzisiejszym dynamicznie zmieniającym się świecie, gdzie kluczowe są zdolność do adaptacji i twórczego myślenia, kreatywność staje się jedną z najwyżej cenionych umiejętności. Nierozerwalnie związana ze sztuką i architekturą, bazującymi na kreatywności jako fundamentalnym elemencie twórczym, stanowiąca siłę napędową w biznesie i przedsiębiorczości, gdzie umożliwia tworzenie innowacyjnych produktów, usług i strategii marketingowych i modeli biznesowych, oraz będąca motorem innowacji w nauce i technologii, warunkuje również jakość funkcjonowania w sferze osobistej i społecznej. Kluczowa dla edukacji, komunikacji i aktywności społecznej, pomaga w przekazywaniu idei w zrozumiały i angażujący sposób. W życiu osobistym natomiast wspiera poszerzanie horyzontów, eksplorowanie nowych zainteresowań i pasji oraz radzenie sobie z codziennymi wyzwaniami.
9 cech wzmacniających kreatywność
Choć kreatywność bywa kojarzona z wybitnymi dziełami i odkryciami, badania wykazują, że kreatywne myślenie jest naturalną aktywnością naszego umysłu. Choć wszyscy jesteśmy do niej zdolni, nie zawsze ją wykorzystujemy.
Według prof. Edwarda Nęcki, badacza psychologii twórczości, osoby o nasilonej ciekawości poznawczej częściej podejmują problemy, dłużej i intensywniej nad nimi pracują, nie zadowalają się odpowiedziami powierzchownymi czy pozornymi. To właśnie pierwsza cecha wzmacniająca kreatywność.
1. Ciekawość poznawcza
Najważniejsza postawa sprzyjająca kreatywności to ciekawość poznawcza. Osoby, które stosunkowo łatwo włączają kreatywne myślenie są ciekawe tego, co ich otacza. Często zadają pytania: „dlaczego?”, „po co?”, „co by było gdyby?”, mają dużą potrzebę nowości, potrzebują nowych wrażeń i niezwykłych doznań. Mają też tendencję do podważania, wątpienia, a co więcej, dobrze tolerują wieloznaczność i niejasność.
2. Niezależność
Cecha w sposób istotny sprzyjająca kreatywności to niezależność poznawcza od utartych schematów i stereotypów, ale też niezależność od mód, trendów i ocen, czyli umiejętność ich rozpoznawania i nie podążanie za nimi. Jest to też niezależność od wpływu społecznego, uznania i krytyki – brak podatności na sugestie, które można przyjmować, ale nie bezrefleksyjnie się do nich stosować.
3. Umiejętności społeczne
Dla przekazywania innym własnych idei potrzebna jest gotowość do otwarcia się na świat zewnętrzny i umiejętności społeczne. U osób kreatywnych zaobserwować można specyficzne połączenie ekstrawersji i introwersji, wynikające zarówno właśnie z potrzeby indywidualnej pracy nad pomysłami i refleksji, przy jednoczesnym focusie na przekazywanie ich innym ludziom.
4. Wytrwałość
Podtrzymywanie aktywności także wtedy, gdy dochodzi do kolejnych prób, porażek i gdy potrzebne są dalsze udoskonalenia lub konieczność przekonania innych do swoich pomysłów to także kwestia motywacji wewnętrznej.
5. Perseweracja
Perseweracja, czyli zdolność do powracania do danego tematu czy zagadnienia nawet wiele razy to umiejętność sprzyjająca kreatywności. Choć perseweracja i kreatywność są dwoma różnymi pojęciami psychologicznymi, odgrywają one ważną rolę w procesie myślenia i rozwiązywania problemów.
6. Otwartość
Bycie otwartym to ciekawość intelektualna, poszukiwanie wiedzy z różnych dziedzin, ale też zainteresowania estetyczne, wrażliwość na sztukę, piękno, artystyczne aktywności. Otwartość na świat i ludzi charakteryzuje osoby kreatywne, których podejście odzwierciedla chęć poszerzania horyzontów i stałego rozwoju.
7. Pewność siebie
Osoby pewne siebie są bardziej otwarte na eksplorację nowych możliwości i mniej obawiają się ryzyka związanego z innowacyjnością. Z drugiej strony, sukcesy w dziedzinie kreatywności mogą zwiększać pewność siebie. Pewność siebie, która pomaga przełamywać wewnętrzne bariery, takie jak strach przed oceną czy niepowodzeniem, jest kluczowa dla efektywnego komunikowania się i umiejętności przekonywania innych do kreatywnych pomysłów, co ma szczególne znaczenie dla procesu innowacji w środowiskach zawodowych. Zarówno kreatywność, jak i pewność siebie są ważne dla osobistego rozwoju i mogą być wzmacniane przez wyzwania, ciągłą naukę i doświadczenie.
8. Refleksyjność
Nowe pomysły wymagają refleksyjności, czyli umiejętności analitycznych i zdolności do autoanalizy w kontekście głębokiego przemyślenia własnych doświadczeń, przekonań, emocji i reakcji. Refleksyjność pozwala na lepsze zrozumienie problemów, co procentuje tworzeniem bardziej przemyślanych i oryginalnych rozwiązań. Pomaga również identyfikować własne schematy myślowe i przełamywać je w celu generowania nowych pomysłów.
9. Stabilność emocjonalna
Choć to nieoczywiste, kreatywności sprzyja stabilność emocjonalna i niski poziom lęku. Osoby stabilne emocjonalnie potrafią być bardziej skoncentrowane, zorganizowane i mniej rozproszone przez negatywne emocje. Często wykazują one również większą siłę wewnętrzną do eksperymentowania z nowymi pomysłami i chęć podejmowania ryzyka. Zarówno kreatywność, jak i spokój wewnętrzny wzmacniają niezależność od ocen i od krytyki innych.
Trening kreatywności
Jak rozwijać kreatywność? Z pomocą przychodzi trening kreatywności, czyli proces rozwijania umiejętności twórczego i innowacyjnego myślenia. Jego celem jest zwiększenie zdolności do generowania oryginalnych pomysłów, rozwiązywania problemów w niestandardowy sposób oraz odchodzenia od utartych schematów na rzecz nowych perspektyw.
Trening kreatywności często polega na połączeniu teorii z praktyką, rozwijaniu otwartości na nowe pomysły i wytrwałości w dążeniu do oryginalnych rozwiązań. Jest to proces ciągły, który wymaga czasu, cierpliwości i gotowości do eksploracji. Treningiem kreatywności mogą być m.in.:
- Ćwiczenia na elastyczność myślenia – ćwiczenia, które wymagają szybkiego przełączania się między różnymi pomysłami lub konceptami, pomagają rozwijać elastyczność myślową.
- Techniki burzy mózgów – brainstorming w grupie lub indywidualnie ma na celu generowanie jak największej ilości pomysłów bez poddawania ich wstępnej ocenie.
- Zastosowanie technik kreatywnego rozwiązywania problemów – metody takie jak myślenie lateralne, mapa myśli (mind mapping) i inne techniki pomagają odejść od utartych schematów na rzecz nowatorskiego podejścia do problemów.
- Dziennik pomysłów i refleksji – prowadzenie dziennika, w którym zapisuje się pomysły, inspiracje i refleksje, pomaga w kultywowaniu kreatywnego myślenia.
- Eksperymentowanie i prototypowanie – praktyczne eksperymentowanie z różnymi rozwiązaniami, tworzenie prototypów i modeli stymuluje innowację.
- Nauka przez doświadczenie – angażowanie się w różnorodne działania i doświadczenia dostarcza nowych bodźców i inspiracji.
- Ćwiczenia na rozwijanie wyobraźni – zadania polegające na tworzeniu historii, wizualizacjach i stymulowaniu wyobraźni przestrzennej, stymulują kreację.
- Feedback i refleksja – analiza i dyskusja na temat wyników kreatywnych działań pozwala na zrozumienie, co działało, a co nie, i jak można ulepszyć proces twórczy.
Kreatywność w praktyce
Czym jest kreatywność w praktyce? To zastosowanie umiejętności myślenia twórczego do rozwiązywania realnych problemów, generowania nowych pomysłów, innowacji oraz tworzenia wartości w różnych dziedzinach życia. Warto pamiętać, że każdy jest zdolny do kreatywnego myślenia, a cechę tę można wzmacniać poprzez trening kreatywności.
Oto kilka sposobów, jak można zastosować kreatywność w praktyce:
- Rozwiązywanie Problemów: użyj kreatywności do znajdowania niestandardowych rozwiązań problemów – zarówno w pracy, jak i w życiu codziennym. Zamiast podążać za typowymi rozwiązaniami, eksploruj różne opcje i kombinacje.
- Innowacje w Biznesie: kreatywność to klucz do innowacji w produktach, usługach, modelach biznesowych lub strategiach marketingowych. Może obejmować tworzenie nowych produktów, usprawnianie procesów lub opracowywanie kreatywnych kampanii marketingowych.
- Kreatywne Myślenie w Nauce i Technologii: wykorzystaj kreatywność do opracowywania nowych eksperymentów, hipotez i technologii. Kreatywne podejście do nauki może prowadzić do przełomowych odkryć.
- Sztuka i Design: w sztuce i projektowaniu kreatywność jest kluczowa. Możesz eksperymentować z różnymi technikami i stylami, aby wyrazić swoje pomysły i emocje.
- Pisanie Kreatywne: użyj kreatywności w pisaniu, tworząc unikalne treści.
- Edukacja i Szkolenia: wprowadź innowacyjne metody nauczania i uczenia się, które mogą zwiększyć zaangażowanie i efektywność edukacji.
- Codzienne Życie: stosuj kreatywne rozwiązania w codziennym życiu, np. w gotowaniu, aranżacji wnętrz, organizacji wydarzeń rodzinnych i rozwiązywaniu codziennych problemów.
- Kreatywne Hobby: rozwijaj kreatywność poprzez hobby np. fotografię, ogrodnictwo, DIY (zrób to sam), rękodzieło artystyczne itp.
- Kreatywne Rozwiązywanie Konfliktów: używaj kreatywnego myślenia do rozwiązywania konfliktów, znajdując konstruktywne sposoby mediacji i porozumienia.
- Kreatywne Wykorzystanie Technologii: wykorzystuj nowe technologie w kreatywny sposób, np. tworząc aplikacje, gry wideo, cyfrowe dzieła sztuki czy wykorzystując media społecznościowe do twórczych celów.
Co niszczy kreatywność?
Przeszkody stojące na drodze do kreatywności to przede wszystkim strach przed niepowodzeniem, nadmierna potrzeba kontroli, stres i brak odpowiednich zasobów. Czynniki te hamują kreatywność zarówno w środowisku osobistym, jak i zawodowym. Wśród nich warto wymienić:
- Strach przed błędami i niepowodzeniem: lęk przed krytyką, oceną czy niepowodzeniem może ograniczać gotowość do eksperymentowania i próbowania nowych rzeczy, co jest kluczowe dla kreatywności.
- Nadmierna kontrola i mikrozarządzanie: sztywne zarządzanie i brak autonomii mogą stłumić inicjatywę i kreatywność pracowników.
- Brak wsparcia i rozumienia: brak wsparcia ze strony przełożonych, kolegów lub bliskich może prowadzić do zniechęcenia i braku motywacji do twórczego myślenia.
- Stres i wypalenie: chroniczny stres i przeciążenie pracą mogą wyczerpać zasoby psychiczne, utrudniając myślenie kreatywne.
- Negatywne środowisko pracy: toksyczne lub negatywne środowisko pracy może ograniczać wolność wyrażania się i zniechęcać do prezentowania nowych pomysłów.
- Brak wyzwań i stymulacji: brak stymulujących zadań lub wyzwań może prowadzić do stagnacji i braku motywacji do myślenia kreatywnego.
- Rutyna i monotonia: powtarzalność i brak zmian mogą prowadzić do rutyny, która ogranicza możliwości twórczego myślenia.
- Presja czasu: nadmierna presja czasu może ograniczać możliwości na głębokie zastanowienie się i eksplorację nowych pomysłów.
- Ograniczające przekonania: wewnętrzne ograniczające przekonania dotyczące własnych zdolności twórczych mogą hamować wyrażanie kreatywności.
- Brak dostępu do zasobów: brak zasobów, takich jak czas, narzędzia lub materiały, może ograniczać możliwości twórczego wyrażania się.
- Nadmiar informacji i rozpraszaczy: przeładowanie informacjami i ciągłe rozpraszanie uwagi mogą utrudniać skupienie i głębsze myślenie kreatywne.
- Konformizm i brak różnorodności: brak różnorodności myślenia i konformizm mogą ograniczać perspektywy i nowe pomysły.
Rozpoznanie i adresowanie tych czynników w środowisku pracy lub osobistym życiu jest kluczowe dla zachowania i rozwijania kreatywności. Tworzenie otwartego, wspierającego i elastycznego środowiska, które pozwala na eksperymentowanie, ryzyko i wolność wyrażania się, jest niezbędne dla kreatywnego rozwoju.
Chcesz pokonać przeszkody stojące na drodze do kreatywności i wzmocnić swoją kreatywność poprzez stosowanie skutecznych technik i naukę twórczego myślenia? Sprawdź serię dr Joanny Heidtman Kreatywność w praktyce w serwisie rozwojowym Youniversity.be.
________________________________________________
W swoim serialu „Kreatywność w praktyce” dr Joanna Heidtman przekazuje ogrom wartościowej wiedzy na temat kreatywności oraz uczy praktycznych metod jej wzmacniania. „Kreatywność w praktyce” dostarczy Ci narzędzi niezbędnych do wzmacniania kreatywności i pozwoli Ci rozwijać i wykorzystywać własną kreatywność w codziennym życiu zawodowym i osobistym.
Nie przegap okazji – jeśli nie korzystasz jeszcze z Youniversity, już dziś dołącz do grona subskrybentów. Tutaj wykupisz dostęp do serwisu: cennik
________________________________________________
Masz pytanie na temat wyzwań biznesowych związanych z rozwojem pracowników w Twojej firmie? Skontaktuj się z nami, a nasze ekspertki wspólnie z Tobą przeanalizują Twoje wyzwania i znajdą najbardziej wartościowe dla Twojej firmy rozwiązanie.
