Myślenie krytyczne kompetencją przyszłości?
Myślenie krytyczne jest obecnie jedną z najbardziej poszukiwanych umiejętności na rynku pracy. Co więcej, jest kompetencją przyszłości uznawaną przez liderów globalnych korporacji, czołowych polityków oraz intelektualistów. Jest przedmiotem wykładanym na najlepszych światowych uczelniach, a także pożądaną pozycją profesjonalistów w ich CV. Czym charakteryzuje się myślenie krytyczne i dlaczego jest ciągle tak ważne w naszym w życiu?
Skąd się wzięło myślenie krytyczne?
Już w starożytności Sokrates mawiał, że bezrozumnym życiem żyć człowiekowi nie warto. W dzisiejszych czasach określanych VUCA (tj. zmienności, niepewności, złożoności, niejednoznaczności) działanie każdego człowieka, a zwłaszcza lidera, wymaga przemyślanego podejścia. Potrzeba szerokiej perspektywy postrzegania i sięgania głębiej zaspokajana jest myśleniem krytycznym, które polega na skupieniu, zatrzymaniu się i zastanowieniu nad własnymi myślami.
Ułatwia logiczne wnioskowanie, podejmowanie trafniejszych decyzji, lepszą argumentację, skuteczniejsze negocjacje, precyzyjniejszą komunikację, obronę przed manipulacją, a także lepszy dobrostan zarówno w pracy, jak i życiu prywatnym.
Z definicji ‘kritikos’ to zdolność dostrzegania różnic i wydawania sądów. Kluczowym pojęciem jest tu dostrzeganie, dzięki któremu poszerza się perspektywa patrzenia na świat. Jakie daje to korzyści w życiu codziennym?
Myślenie krytyczne jako sztuka podejmowania trafnych decyzji
Chcemy widzieć szerzej, głębiej, mądrzej. Ustalać fakty, dotykać sedna, docierać do prawdy i oddzielać ją od fałszu. Jednak aby móc odkrywać prawdę, postrzegać fakty takimi jakimi są, a nie jakimi się wydają, konieczne jest myślenie krytyczne, które polega na stawianiu pytań, sprawdzaniu hipotezy, mądrym kwestionowaniu, stosowaniu logiki i argumentacji. To także dostrzeganie różnic, a dzięki owej refleksji potrafimy podejmować trafniejsze decyzje.
Jak zacząć myśleć krytycznie?
W najnowszej serii rozwojowej w serwisie Youniversity, Artur Negri mówi jak stać się myślicielem krytycznym, a nie zwykłym krytykantem:
1. Zadawaj pytania krytyczne, np.: „A jeśli jest inaczej?”.
2. Argumentuj i proś o argumenty.
3. Oddzielaj fakty od opinii – spieraj się z opiniami, a fakty przyjmuj takie, jakie są.
4. Poszukuj dowodów.
5. Nie krytykuj – doceniaj inny punkt widzenia, spieraj się z problemami, a nie z ludźmi.
W myśleniu krytycznym dowodami są fakty, a nie opinie. Dzięki umiejętność szukania dowodów potrafimy wydawać na ich podstawie trafniejsze decyzje. Czy zatem subiektywna opinia prezesa firmy powinna być wystarczającym dowodem słuszności dla pracowników? Niekoniecznie. Mimo to, nadal często w wielu organizacjach to właśnie te opinie są decydujące. Określają co przyjmowane jest jako słuszne, dobre i prawdziwe. Poszukując prawdy należy jednak zadać sobie odpowiednie pytania i sprawnie oddzielać fakty od opinii.
Fakty, opinie, a może przeczucie?
Na nasz sposób formułowania poglądów i podejmowania decyzji wpływają liczne pułapki myślenia, inaczej zakłócenia poznawcze, którym wszyscy ulegamy. Są jak przybrudzone okulary, przez które trudno dostrzec to, co prawdziwe. Sformułowana przez Arystotelesa, najbardziej znana definicja mówi, że „prawda to zgodność faktów z rzeczywistością”. Jednak uchwycenie rzeczywistości jako takiej, która jest pojęciem abstrakcyjnym, sprawia wielką trudność.
Czy przez to jesteśmy skazani na poruszanie się wśród jedynie opinii i przeczuć? Dzięki myśleniu krytycznemu potrafimy wyjść poza status quo, czyli poza to, co znane. Zadaj sobie pytanie: Co byś zrobił, gdybyś się nie bał? Odpowiedź na nie pozwoli Ci „wyjść z pudełka” i spojrzeć na siebie z innej perspektywy – odwagi do stawiania pytań, poszukiwania prawdy i myślenia samodzielnego.
Kim jest odważny lider?
Artur Negri wskazuje na cztery kompetencje odwagi, które cechują odważnego lidera: odpowiedzialność, ciekawość, dzielenie się władzą oraz nie unikanie trudności. Owa odwaga bierze się z nas samych, z szacunku dla własnej autonomii.
Ludzi, dla których bezpieczeństwo jest szczególnie ważne, a do działania mobilizuje ich minimalizowanie ryzyka i niepewności, motywuje przewidywalność oraz ograniczone do minimum ryzyko. Myślenie krytyczne będzie sprawiało im więcej wyzwań, a wychodzenie poza status quo będzie utrudnione, ale nie niemożliwe. Osoby z takim podejściem są również bardzo potrzebne w każdej organizacji.
Pomyśl zanim pomyślisz, czyli na czym opiera się myślenie krytyczne?
Myślenie to intelektualny wysiłek, który nie zawsze chce się podejmować. Krytyczne myślenie to nie tylko narzędzie i zasady logiki, ale przede wszystkim postawa, budowana na trzech fundamentach:
- Prawdzie – to co jest naprawdę, a nie wydaje się, że jest
- Autonomii – ja to ja, ty to ty, słuchajmy siebie
- Pokorze – nie zakochuj się w swoim przekonaniu
Jak wykorzystać myślenie krytyczne w biznesie?
Dzięki krytycznemu myśleniu jesteś w stanie lepiej rozumieć siebie i organizację, w której działasz. Identyfikujesz błędy i oceniasz co zadecydowało o osiągnięciu porażki, a także sukcesu. W sposób otwarty i kreatywny podchodzisz do problemów i wyzwań. Potrafisz dokonać analizy faktów i opinii, a na tej podstawie podejmować trafne decyzje, czyli takie, które okażą się dobre z perspektywy czasu. Kiedy zbłądzisz, wiesz jak wrócić na właściwy kurs. Słuchasz innych i widzisz wartość w ich odmiennym postrzeganiu. Jeszce więcej o korzyściach Myślenia krytycznego prezentuje Artur Negri w swojej serii w serwisie Youniversity.
PODEJMIJ WYZWANIE Z YOUNIVERSITY!
Wybierz się na spacer, porozmyślaj i odnośnie do ważnej dla Ciebie sprawy zadaj sobie pytanie: „A jeśli jest inaczej?”. Oddaj się refleksji i stań się myślicielem krytycznym.
