Jak odnieść sukces na rynku pracy w erze AI i automatyzacji

Ostatnia aktualizacja: 14.11.2024, Autorka: Ania Radzka

Według prognoz, do 2030 roku nawet 30% wykonywanych obecnie zawodów może zostać zautomatyzowanych. Rewolucyjny skok AI i postępująca w zawrotnym tempie automatyzacja już dziś kształtują przyszłość zatrudnienia, generując zapotrzebowanie na konkretne profesje, a jednocześnie zmniejszając popyt na  inne. Jakie kompetencje będą kluczowe, a które zawody znikną z rynku pracy?Dowiedz się, jak na strukturę zatrudnienia wpłynie automatyzacja i jak mądrze wykorzystać jej potencjał.

W Artykule:

• Według prognoz, do 2030 roku, nawet 30 procent wykonywanych obecnie zawodów może zostać zautomatyzowanych.
• Automatyzacja wymusi na europejskim rynku pracy nawet 12 milionów zmian zawodowych, co stanowi dwukrotność tempa sprzed pandemii.
• Przewidywania ekspertów dotyczą m.in. wzrostu popytu na pracowników w zawodach związanych z STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics), opieką zdrowotną i obszarach wymagających specjalistycznych kwalifikacji. Z drugiej strony spodziewany jest spadek popytu na zawody takie jak pracownicy biurowi, pracownicy produkcyjni oraz przedstawiciele szeroko rozumianej obsługi klienta.
• W kształtowaniu przyszłej siły roboczej zdolnej do pracy z nowymi technologiami największe znaczenie w najbliższej przyszłości będzie miał reskilling i upskilling, a nie tylko zatrudnianie nowych osób lub outsourcing.
• Obok specjalistów w dziedzinach AI, uczenia maszynowego, analizy danych oraz cyberbezpieczeństwa, pojawią się nowe zawody, takie jak menedżerowie ds. transformacji cyfrowej, inżynierowie ds. energii odnawialnej czy specjaliści ds. zdrowia psychicznego, w których szczególnie liczą się kompetencje interpersonalne oraz umiejętności  społeczne i emocjonalne.
• Według ekspertów z McKinsey & Company, najbardziej poszukiwanymi zawodami do 2030 roku będą: specjaliści ds. automatyzacji procesów, zawody związane z automatyką, robotyką oraz Internetem Rzeczy (IoT), specjaliści ds. rozszerzonej i wirtualnej rzeczywistości (AR/VR), specjaliści ds. sztucznej inteligencji (AI) i uczenia maszynowego, specjaliści ds. bezpieczeństwa informacji, specjaliści ds. energetyki odnawialnej, energetyki jądrowej, odzysku odpadów oraz specjaliści ds. analizy i oceny ryzyka.
• Dla każdej osoby obecnej na rynku pracy priorytetowe staje się budowanie samoskuteczności poprzez wzmacnianie rezyliencji, elastyczności i zwinności, rozwijanie ciekawości oraz uczenia się i rozwoju przez całe życie, a także wzmacnianie motywacji oraz samoświadomości.

Spis Treści:

1. AI i automatyzacja a trendy na rynku pracy
2. Rynek pracy – najbardziej pożądane kompetencje
3. Automatyzacja – komu bije dzwon?
4. Przyszłość rynku pracy – strategie dla przedsiębiorstw
5. Kto zyskuje, a kto traci na przyszłym rynku pracy?
6. Nowe zawody a rozwój AI
7. Reskilling i upskilling – cztery priorytety dla firm w drodze do adaptacji technologicznej
8. Przyszłość rynku pracy w dobie AI i automatyzacji – podsumowanie

Zobacz też: Czy dzisiejsze kompetencje odpowiadają kompetencjom jutra?

AI i automatyzacja a trendy na rynku pracy

Transformacja stymulowana przez sztuczną inteligencję i automatyzację skutkuje nieuniknionymi zmianami w strukturze zatrudnienia. W związku z ich dynamiką i tempem już teraz rynek pracy odnotowuje trendy odzwierciedlone we wzroście zapotrzebowania na konkretne profesje i spadku popytu na inne.  Według prognoz, do 2030 roku, nawet 30 procent wykonywanych obecnie zawodów może zostać zautomatyzowanych. Kształt popytu, na który istotny wpływ mają także czynniki takie jak: dążenie do osiągnięcia zerowej emisji netto, starzenie się siły roboczej, zwiększenie znaczenia handlu elektronicznego oraz wydatki na infrastrukturę i technologie, wymusi na europejskim rynku pracy nawet 12 milionów zmian zawodowych, co stanowi dwukrotność tempa sprzed pandemii.

Przewidywania ekspertów dotyczą m.in. wzrostu popytu na pracowników w zawodach związanych z STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics), opieką zdrowotną i obszarach wymagających specjalistycznych kwalifikacji. Z drugiej strony spodziewany jest spadek popytu na zawody takie jak pracownicy biurowi, pracownicy produkcyjni oraz przedstawiciele szeroko rozumianej obsługi klienta.

Firmy, które staną przed koniecznością podniesienia kwalifikacji swoich pracowników, będą mierzyć się ze wzrostem zapotrzebowania na umiejętności technologiczne, społeczne i emocjonalne. Co istotne, obok umiejętności takich jak zaawansowane technologie informatyczne i analityka danych, pożądane będą krytyczne myślenie, kreatywność oraz nauczanie i szkolenie – umiejętności, które określane są obecnie mianem kompetencji przyszłości.

Rynek pracy – najbardziej pożądane kompetencje

Jak wynika z raportu Future of The Jobs opublikowanego przez World Economic Forum w styczniu 2024 w Davos i wskazującego kierunek zmian na rynku pracy w perspektywie do 2027 roku, w ciągu najbliższych lat zmianie ulegnie 44% podstawowych umiejętności pracowników. Według badań, trzy główne czynniki wpływające na zmiany na rynku pracy to przejście na ekologiczną gospodarkę, rozwój technologii oraz czynniki gospodarcze, efektem których będą zmiany dotykające około jednej czwartej (23%) miejsc pracy.

Autorzy raportu Future of Jobs 2023, którzy sformułowali 10 priorytetów dotyczących reskillingu i upskillingu (zmiany i podnoszenia kwalifikacji) pracowników do roku 2027, zwrócili uwagę na konieczność rozwoju dziesięciu strategicznych kompetencji. Zgodnie z wnioskami ekspertów, najbardziej pożądanymi kompetencjami na rynku pracy są obecnie:

1. Analityczne myślenie
2. Kreatywne myślenie i rozwiązywanie problemów
3. Kompetencje w obszarze AI i Big Data
4. Przywództwo i wpływ społeczny
5. Rezyliencja, elastyczność i zwinność
6. Ciekawość i uczenie się przez całe życie (life long learning)
7. Biegłość technologiczna
8. Projektowanie i user experience
9. Motywacja i samoświadomość
10. Empatia i aktywne słuchanie

Warto zauważyć, że na liście umiejętności wymienianych wśród najbardziej pożądanych na rynku znajdują się kompetencje z zakresu umiejętności poznawczych – głęboko ludzkich umiejętności, jak myślenie analityczne i kreatywne, w tym umiejętność rozwiązywania problemów. Kompetencje te umiejscowione są w rankingu priorytetów w zakresie upskillingu wyżej niż kompetencje technologiczne z zakresu AI i Big Data, biegłości technologicznej czy projektowania i tworzenia user experience.

Na liście kompetencji przyszłości znalazły się również umiejętności przywódcze oraz umiejętności z zakresu współpracy z innymi. Dla każdej osoby obecnej na rynku pracy priorytetowe staje się budowanie samo-skuteczności poprzez wzmacnianie rezyliencji, elastyczności i zwinności, rozwijanie ciekawości oraz uczenia się i rozwoju przez całe życie, a także wzmacnianie motywacji oraz samoświadomości.

Automatyzacja – komu bije dzwon?

Na potrzeby raportu Future of The Jobs przeanalizowano 11 000 zadań w ponad 800 rodzajach prac. Zidentyfikowane obszary, usystematyzowano pod względem tych o wysokim i niskim potencjale do automatyzacji. Jak wynika z analizowanych danych, wysoki potencjał automatyzacji dotyczy w głównej mierze prac powtarzalnych, takich jak: wykonywanie czynności administracyjnych lub biurowych, tworzenie baz danych oraz analiza danych w celu usprawniania operacji. Zdecydowanie niższy potencjał do automatyzacji odnotowały zawody i osoby pracujące w obsłudze klienta, wykonujące w szczególności zadania takie jak: negocjowanie umów lub porozumień, orzecznictwo dla potrzeb indywidualnych lub społecznych czy współpraca przy opracowywaniu programów dydaktycznych.

Autorzy opracowania zwrócili uwagę na fakt, że obok zawodów z dużym potencjałem automatyzacji, należy skupiać się na tych mających największy potencjał wzrostu – takich jak biotechnolodzy, bioinżynierowie, matematycy, nauczyciele, redaktorzy oraz architekci baz danych.

Przyszłość rynku pracy – strategie dla przedsiębiorstw

By sprostać wymogom rynku, organizacje muszą skoncentrować się na podnoszeniu kwalifikacji swoich pracowników – dla zdobycia niezbędnych kompetencji obrać mogą jedną z trzech głównych strategii: przekwalifikowanie, zatrudnianie lub kontraktowanie pracowników. Jak podkreślają eksperci, w kształtowaniu przyszłej siły roboczej zdolnej do pracy z nowymi technologiami największe znaczenie w najbliższej przyszłości będzie miało przekwalifikowanie, a nie tylko zatrudnianie nowych osób lub outsourcing.

Badania rynku potwierdzają, że najczęściej zgłaszaną przez firmy taktyką planowaną w celu zaradzeniu niedopasowaniu umiejętności jest przekwalifikowanie. Reskilling to kierunek działań deklarowany przez 32% procent organizacji, jednak skala potrzeb w zakresie reskillingu różni się w zależności od branży.  Przykładowo, respondenci z branży motoryzacyjnej spodziewają się przekwalifikowania 36 proc. swoich pracowników, w porównaniu do 28 proc. w branży usług finansowych.

Kto zyskuje, a kto traci na przyszłym rynku pracy?

Transformacja zawodowa będąca następstwem postępującej automatyzacji i rozwoju sztucznej inteligencji zróżnicuje również rynek pracy w zależności od poziomu zarobków. Analizy wskazują na znaczny wzrost popytu na wysoko płatne zawody, podczas gdy najniżej płatne grupy zawodowe będą bardziej narażone na ryzyko zmian. W Stanach Zjednoczonych, pracownicy najniżej opłacanych sektorów mogą być nawet czternaście razy bardziej narażeni na konieczność zmiany pracy w porównaniu z wysoko opłacanymi pracownikami. To dysproporcja, która znacząco przewyższa europejskie wskaźniki, gdzie średnie zarobki również wskazują na zwiększone ryzyko nierówności. Wzrost popytu na umiejętności w najbardziej opłacanych sektorach, takich jak technologie czy opieka zdrowotna, podkreśla konieczność wzmocnienia kapitału ludzkiego i dostosowania systemów edukacyjnych w celu umożliwienia większej liczbie pracowników adaptacji do nowych realiów ekonomicznych i technologicznych.

Nowe zawody a rozwój AI

Zgodnie z prognozami ekspertów dotyczącymi zapotrzebowania na konkretne profesje na rynku pracy, na znaczeniu zyskają przede wszystkim specjalistyczne umiejętności techniczne wymagane w branżach takich jak analiza danych, sztuczna inteligencja, robotyka, czy cyberbezpieczeństwo. Jednocześnie jednak, już teraz mamy do czynienia z  wzrostem zapotrzebowania na kompetencje miękkie, które obejmują myślenie kreatywne, zarządzanie talentami oraz zdolności interpersonalne niezbędne m.in. w obszarach związanych ze zrównoważonym rozwojem i cyfrowym marketingiem.

Twórcy raportu „Jobs lost, jobs gained” opublikowanego przez McKinsey & Company proponujący podział na zawody wymagające kompetencji twardych oraz miękkich, zwracają uwagę, że obok specjalistów w dziedzinach AI, uczenia maszynowego, analizy danych oraz cyberbezpieczeństwa, którzy będą musieli posiadać umiejętności interpretacji obszernych zbiorów danych, pojawią się nowe zawody, takie jak menedżerowie ds. transformacji cyfrowej, inżynierowie ds. energii odnawialnej czy specjaliści ds. zdrowia psychicznego, w których szczególnie liczą się kompetencje interpersonalne oraz umiejętności  społeczne i emocjonalne.

Według ekspertów z McKinsey & Company, najbardziej poszukiwanymi zawodami do 2030 roku będą: specjaliści ds. automatyzacji procesów, zawody związane z automatyką, robotyką oraz Internetem Rzeczy (IoT), specjaliści ds. rozszerzonej i wirtualnej rzeczywistości (AR/VR), specjaliści ds. sztucznej inteligencji (AI) i uczenia maszynowego, specjaliści ds. bezpieczeństwa informacji, specjaliści ds. energetyki odnawialnej, energetyki jądrowej, odzysku odpadów oraz specjaliści ds. analizy i oceny ryzyka.

Z drugiej strony, w wyniku rozwoju AI, wśród zawodów zagrożonych eliminacją eksperci wymieniają m.in. prace administracyjne i wykonawcze, w tym: pracowników wprowadzających dane, kasjerów i sprzedawców biletów, pracowników pocztowych, kasjerów banków, sprzedawców sklepowych, telemarketerów, pracowników informacji dla klientów i obsługi klienta oraz pracowników sprzedaży bezpośredniej. Tym samym rośnie potrzeba przekwalifikowania się lub zmienienia branży, co zwiększa znaczenie reskillingu i upskillingu, umożliwiającego pracownikom zdobycie nowe umiejętności niezbędnych w dynamicznie zmieniającym się środowisku pracy.

Reskilling i upskilling – cztery priorytety dla firm w drodze do adaptacji technologicznej

W obliczu postępującej automatyzacji i implementacji sztucznej inteligencji, które rewolucjonizują rynek pracy, firmy, które chcą utrzymać swoją konkurencyjność, muszą podejść do zmiany kompetencji swoich pracowników w sposób strategiczny. Aby skutecznie zarządzać transformacją umiejętności w swoich organizacjach, liderzy biznesowi powinni skoncentrować się na czterech głównych priorytetach w obszarze reskillingu i upskillingu.

1. Zrozumienie potencjału nowych technologii – pierwszym krokiem jest głębokie zrozumienie, jak automatyzacja i sztuczna inteligencja mogą wspierać operacje firmy oraz ich wpływu na skład ról i wymagania umiejętnościowe w organizacji. Zrozumienie potencjału nowych technologii pozwoli liderom opracować efektywne strategie adaptacji do zmieniających się warunków rynkowych.
2. Planowanie strategicznej zmiany siły roboczej – kiedy potencjał technologii zostanie zrozumiany, konieczne jest strategiczne planowanie zmian w sile roboczej. Etap ten wymaga oceny przyszłych potrzeb w zakresie kompetencji przez opracowanie planów na przekwalifikowanie obecnych pracowników lub rekrutację nowych talentów. Priorytetem jest tu wykorzystanie zdolności zwolnionych pracowników do zadań o większej wartości dodanej. Liderzy muszą ocenić, jakie umiejętności będą potrzebne w przyszłości i zdecydować, czy lepiej jest przeszkolić obecnych pracowników, czy pozyskać nowe talenty. To także moment na identyfikację ról, które mogą zostać zautomatyzowane, oraz na wyznaczenie nowych obszarów, w których pracownicy będą w stanie dostarczać większą wartość.
3. Rozwój pracowników – aby przetrwać w zmieniającym się otoczeniu firmy muszą skupić się na rozwijaniu umiejętności swoich zespołów. Kluczowe na tym etapie jest szybkie identyfikowanie i przyciąganie talentów zdolnych do pracy z nowymi technologiami oraz przyspieszanie ich rozwoju. Wymaga to dostosowania strategii HR i modelu operacyjnego, aby wspierały one efektywne zarządzanie talentami w nowym środowisku technologicznym. Obejmuje to nie tylko techniczne umiejętności związane z AI i automatyzacją, ale także kompetencje miękkie, takie jak kreatywność i umiejętność adaptacji. Inwestycje w szkolenia i rozwój kadr są kluczowe dla utrzymania konkurencyjności na rynku.
4. Kształcenie kadry kierowniczej w zakresie technologii automatyzacji: aby transformacja technologiczna miała szansę zakończyć się sukcesem, niezbędna jest edukacja kadry kierowniczej w zakresie możliwości, jakie oferuje automatyzacja. Menedżerowie muszą nie tylko zrozumieć te technologie, ale także aktywnie uczestniczyć w kształtowaniu przyszłości pracy w swoich organizacjach, inspirując i motywując pracowników do rozwijania nowych umiejętności . Ostatecznie przyczyni się do wzrostu produktywności i lepszych wyników społecznych.

Te cztery priorytety nie tylko umożliwiają firmom efektywne zarządzanie zmianą technologiczną, ale także pomagają w budowaniu bardziej zwinnej i przystosowanej do przyszłych wyzwań organizacji.

Przyszłość rynku pracy w dobie AI i automatyzacji – podsumowanie

Podsumowując, przyszłość rynku pracy w obliczu rosnącego znaczenia AI i automatyzacji przedstawia obiecujące możliwości, ale i istotne wyzwania. Aby w pełni czerpać korzyści z wyższej produktywności i potencjalnego wzrostu gospodarczego, kluczowe będzie skupienie się na kapitale ludzkim oraz na dostosowywaniu i rozwijaniu umiejętności pracowników do zmieniających się warunków. Nieunikniony jest wysiłek zarówno na poziomie indywidualnym, jak i organizacyjnym, by zapewnić, że pracownicy nie tylko nadążają za technologicznym postępem, ale są na niego przygotowani. Trudności, które niesie ze sobą ta transformacja mogą oznaczać korzyści dla tych, którzy skutecznie zareagują na te zmiany. Wymaga to strategicznego planowania, inwestycji w szkolenia i rozwój kompetencji, oraz proaktywnego podejścia do zarządzania talentami, warunkujących budowanie odpornych i innowacyjnych organizacji.

Zainwestuj w rozwój z Youniversity!

Chcesz skutecznie rozwijać się w sferze osobistej i zawodowej? Odkryj Youniversity – platformę, która oferuje najnowsze treści edukacyjne opracowane przez ekspertów z Polski i zagranicy, połączone z praktycznymi narzędziami, jak workbooki, quizy i szablony i raporty. Skorzystaj z dedykowanych ścieżek rozwojowych, wsparcia technologicznego dla nawyków i szerokiego wachlarza materiałów – od zarządzania i przywództwa po wellbeing i sprzedaż.

A jeśli szukasz skutecznego rozwiązania wspierającego rozwój kluczowych kompetencji Twoich pracowników, nasza oferta jest dla Ciebie! Świąteczne vouchery Youniversity dla pracowników to doskonały prezent, który pozwoli im w pełni wykorzystać swój potencjał.

Youniversity to przestrzeń, w której rozwija się już ponad 15 tysięcy osób. Oferujemy:

• 1000+ materiałów, kursów i seriali w 9 kategoriach: wellbeing, komunikacja i relacje, zarządzanie projektami, sprzedaż i marketing, zarządzanie, przywództwo i inne.
• 50+ najlepszych ekspertów, takich jak Artur Jabłoński, Radek Drzewiecki czy Agnieszka Kozak.
• Nowe treści co miesiąc w formie video, podcastów i pdf-ów.
• Strefa Materiałów – szablony, prezentacje, raporty, artykuły, workbooki
• Ścieżki rozwojowe zakończone certyfikatami
• quizy, egzaminy, certyfikaty
• pobieranie na urządzenie, przełączanie video/podcast w czasie rzeczywistym

Nie czekaj! Umów się na bezpłatną konsultację, aby poznać wszystkie możliwości, które otworzy przed Tobą przestrzeń rozwoju Youniversity. Porozmawiajmy o Twoich wyzwaniach organizacyjnych >> SPRAWDŹ!