Nawyki i rytuały uczenia się. Bullshit czy odkrycia zmieniające życie?

Ostatnia aktualizacja: 25.04.2024

Jak uczyć się w dobie nadmiaru informacji? Jak ustalać cele uczenia się, które są zarówno ambitne, jak i realistyczne? I wreszcie – jak, każdego dnia, budować nawyki, które w sposób efektywny wspierają naszą naukę? W obliczu nieustannego przepływu informacji, znalezienie sposobu na efektywne uczenie jest sporym wyzwaniem. Na szczęście istnieją strategie, które pozwalają skutecznie działać w erze nadmiaru dostępności wiedzy. Dowiedz się, jak selekcjonować i efektywnie przyswajać wiedzę z pomocą własnych nawyków i rytuałów.

W Artykule:

Uczenie się i budowanie nawyków to obecnie niezwykle modne tematy. To jednak nie tylko chwilowy trend, ale również jedna z najwyżej cenionych umiejętności, plasująca się w pierwszej piątce kompetencji przyszłości (wg raportu The Future of Jobs, opublikowanego w 2023 przez World Economic Forum).
Jak podkreśla ekspertka uczących się organizacji, Edyta Paul, nawyki nie czekają, aż je sobie stworzymy – już teraz mamy ich wystarczająco wiele, by móc wykorzystywać je do zmiany sposobu myślenia i utartych schematów działania.
Biorąc pod uwagę tempo zmian i wynikającą z niego konieczność adaptacji do otoczenia, uczenie się zyskuje obecnie na znaczeniu jako metaumiejętność, dzięki której łatwiej jest nam zdobywać inne umiejętności.
Nadmiar bodźców i zbyt duża ilość informacji powoduje rozproszenie i niemożność skupienia się na priorytetach. Często wynika to z tzw. syndromu lśniącego obiektu (ang. shiny object syndrome), czyli sytuacji, w której koncentrujemy swoją uwagę na każdej nowo pojawiającej się rzeczy.
Natłok pojawiających się informacji, newsów czy materiałów na platformach społecznościowych skutkować może efektem FOMO (ang. fear of missing out) oznaczającym strach przed tym, co nas omija. Ta współczesna „choroba cywilizacyjna” związana jest z obawą, że coś istotnego może wydarzyć się bez naszego udziału.
W kontrze do lęku przed przegapieniem istotnych informacji (FOMO) stoi ROMO (relief of missing out), czyli ulga z powodu, że coś nas omija.
Niezwykle istotne jest uświadomienie sobie, że nasza mądrość nie bierze się też tylko i wyłącznie z książek i doświadczeń, ale z refleksji po doświadczeniu.

Spis treści:

Jak funkcjonować w erze nadmiaru?
Uczenie się a nawyki
Umiejętności z datą przydatności
Uczenie się jako metaumiejętność
Pułapki uczenia się
Nawyki a rytuały
Strategie efektywnego uczenia się
Jak wykorzystać nawyki, które już mamy?
Jak zbudować własny, efektywny system nauki?
Budowanie nawyków – nie poddawaj się!

Zobacz też: Kiedy ludzie się rozwijają, organizacje rosną

Za nami webinar Nawyki i rytuały uczenia się. Bullshit czy odkrycia zmieniające życie, którego gościem była Edyta Paul. Specjalnie dla serwisu Youniversity ekspertka projektowania uczących się organizacji opowiedziała o technikach skutecznego uczenia się w oparciu o posiadane i wypracowywane nawyki.

Cyklicznie organizowane przez zespół Youniversity.be webinary to okazja do zdobycia praktycznej wiedzy ze specjalistycznych dziedzin, przekazywanej przez cenionych na rynku ekspertów. Nasze webinary poświęcone tematom takim jak wellbeing, zarządzanie projektami czy doskonałość operacyjna, adresujemy do szerokiego grona odbiorców zainteresowanych rozwojem osobistym, w szczególności do menedżerów i liderów, którzy chcą inspirować swoje zespoły do ciągłej nauki i rozwijania kompetencji, do osób pracujących w dynamicznie zmieniających się branżach, gdzie ciągła aktualizacja wiedzy jest kluczowa, oraz do każdego, kto szuka sposobów na efektywne uczenie się i rozwój w nadmiarze dostępnych informacji.

Jak funkcjonować w erze nadmiaru?

Żyjąc w świecie nadmiaru dostępnych na wyciągnięcie ręki informacji, niezwykle trudno jest dokonywać selekcji tych naprawdę cennych. Niemal w każdej minucie stajemy przed koniecznością wybierania tego, co jest nam potrzebne i odrzucania rzeczy nieprzydatnych. Jak z bezmiaru bezużytecznych wiadomości wyodrębnić i przyswoić sobie jedynie te wartościowe?

Niezbędne do tego, żeby umieć tłumaczyć sobie chaos, szybciej wyciągać trafne wnioski i nabywać nowe, potrzebne umiejętności jest uczenie się. To nie tylko klucz do skutecznego działania w erze nadmiaru dostępności wiedzy, ale i inwestycja w przyszłość. W świetle tego, że ponad połowa z naszych obecnych umiejętności wkrótce nie będzie nam już potrzebna, koniecznym staje się posiadanie zdolności do przyswajania nowych. Uczenie się to również potężne narzędzie umożliwiające wykorzystanie ogromnej dostępności informacji do osobistego i zawodowego wzrostu, a także klucz do wyznaczania realistycznych celów, budowania efektywnych nawyków i tworzenia stale uczących się i rozwijających zespołów.

Jak jednak uczyć się, rozwijać siebie i innych w dobie nadmiaru informacji i w obliczu wymogu posiadania wachlarza umiejętności, które każdy powinien dziś mieć? Co jest niezbędne poza otwartością na rozwój? Jedną z najbardziej potrzebnych obecnie kompetencji jest umiejętność skupiania się i utrzymywania równowagi poznawczej. W radzeniu sobie z wszechobecnym nadmiarem niezastąpione są zaś nawyki, dzięki którym jesteśmy w stanie skupiać się na priorytetach i unikać pułapek dystraktorów.

Uczenie się a nawyki

Mówiąc o nauce, deklarujemy często chęć uczenia się nowych rzeczy, podnosimy potrzebę oduczania się starych lub konieczność uczenia się czegoś na nowo, co w naturalny sposób nawiązuje do uczenia poprzez budowanie nawyków.

Uczenie się i budowanie nawyków to obecnie niezwykle modne tematy. To jednak nie tylko chwilowy trend, ale również jedna z najwyżej cenionych umiejętności, plasująca się w pierwszej piątce kompetencji przyszłości (wg raportu The Future of Jobs, opublikowanego w 2023 przez World Economic Forum).

Umiejętność uczenia się mocno powiązana jest ze zdolnością do selekcjonowania i przyswajania sobie informacji, w czym niezastąpione są nawyki. Dzięki nim jesteśmy w stanie poprawiać swoje funkcjonowanie w świecie wszechobecnego nadmiaru, koncentrując się na priorytetach i tworząc swój własny, efektywny system nauki. Jak zatem budować nawyki wspierające proces uczenia się?

Jak podkreśla ekspertka uczących się organizacji, Edyta Paul, nawyki nie czekają, aż je sobie stworzymy – już teraz mamy ich wystarczająco wiele, by móc wykorzystywać je do zmiany sposobu myślenia i modyfikacji utartych schematów działania.

Umiejętności z datą przydatności

Uczenie się to słowo odmieniane przez wszystkie przypadki. Buzzword, ale i słowo-klucz o potencjale do oswajania panującego wokół zamętu. Według Edyty Paul, w nieprzewidywalnym świecie, gdzie zmiany postępują w niekontrolowanym tempie, potrzebujemy być „tłumaczami chaosu”. Życie w dzisiejszych realiach – dynamicznie zmieniającym się otoczeniu, w którym nie możemy liczyć ani na przewidywalność ani stabilizację, powoduje brak pewności również co do tego, że umiejętności, które mamy dziś, będą nam potrzebne także za kilka lat.

Twórcy raportu World Economic Forum, operując terminem Skill Stability, zwracają uwagę na kwestię „daty przydatności do spożycia” w kontekście umiejętności. Ta analogia pomiędzy kompetencjami a nabywanymi produktami, każe postrzegać umiejętności w kategoriach rzeczy o ograniczonej przydatności. W istocie, badania World Economic Forum wskazują, że zaledwie około 44% kompetencji, które mamy w chwili obecnej, będzie przydatnych w najbliższych latach. Oznacza to, że ponad połowa kompetencji będzie całkowicie bezużyteczna. Brak pewność, co do tego, które umiejętności będą nadal w cenie, rodzi potrzebę zgłębienia tematu nauki, uczenia się i nabywania nowych umiejętności.

Uczenie się jako metaumiejętność

W świecie, w którym zmiany technologiczne, społeczne i ekonomiczne zachodzą coraz szybciej, umiejętność uczenia jest w cenie bardziej niż kiedykolwiek wcześniej. Biorąc pod uwagę tempo zmian i wynikającą z niego konieczność adaptacji do otoczenia, uczenie się zyskuje na znaczeniu również jako metaumiejętność, dzięki której łatwiej jest nam zdobywać inne umiejętności. Jak to rozumieć? Umiejętność uczenia się to sprawność nadrzędna w stosunku do innych, kluczowa dla nabywania pozostałych umiejętności.

Uczenie się obejmuje szereg innych umiejętności i strategii, które mogą być stosowane w procesie zdobywania wiedzy i kompetencji w dowolnym obszarze naszego życia, Wiąże się z takimi zdolnościami jak umiejętność planowania i organizowania nauki, skutecznego korzystania z różnych źródeł informacji, rozwiązywania problemów, krytycznego myślenia, analizy i syntezowania, twórczego myślenia, samoregulacji, motywacji oraz stałej gotowości do nauki.

Umiejętność uczenia się jako metaumiejętność pozwala na szybkie przyswajanie nowych treści i umiejętności, a także na adaptację do otoczenia, w którym zmiany są nieuniknione. Ponieważ uczenie się umożliwia rozwój, nabywanie nowych kompetencji i doskonalenie istniejących, jest ono kluczowe dla efektywnego funkcjonowania w każdej sferze życia.

Pułapki uczenia się

Bombardowani informacjami, przyzwyczajeni do zawrotnego tempa życia i ogromu zadań do wykonania, mamy dziś ogromny problem z koncentracją. Nadmiar bodźców i zbyt duża ilość informacji powoduje rozproszenie i niemożność skupienia się na priorytetach. Często wynika to z tzw. syndromu lśniącego obiektu (ang. shiny object syndrome), czyli sytuacji, w której koncentrujemy swoją uwagę na każdej nowo pojawiającej się rzeczy. Niezależnie od tego, czy jest nią nowy temat, nowa technologia, nowa umiejętność – fenomen ten pojawia się z niesamowitą szybkością i cechuje go bardzo duża dostępność.

Każdy z nas ma efekt syndromu błyszczącego obiektu – to jeden z naszych naturalnych odruchów zdeterminowany tym, że to co nowe jest dla nas interesujące. Natłok pojawiających się informacji, newsów czy materiałów na platformach społecznościowych skutkować może jednak efektem FOMO (ang. fear of missing out) oznaczającym strach przed tym, co nas omija. Ta współczesna „choroba cywilizacyjna” związana jest z obawą, że coś istotnego może wydarzyć się bez naszego udziału.

Część z nas, w poszukiwaniu ucieczki od nadmiaru, próbuje „wyłączania się”. Skupianie się na co dzień na wielu rzeczach sprawia, że całkowite ocięcie się od bodźców jest jednak wręcz niewykonalne. Z tego powodu nie warto wywierać na sobie presji totalnego wyłączenia się – zamiast tego lepiej być uważnym – obserwować to, czym się zajmujemy i akceptować to.

Nawyki a rytuały

Jak nawyki i rytuały mogą ułatwiać nasze funkcjonowanie we wszechobecnym nadmiarze? I czym właściwie różnią się nawyki od rytuałów? Upraszczając, rytuały to zbiory różnych czynności wykonywanych w określonej kolejności, które mają dla nas nie tylko praktyczne znaczenie, ale często także charakter emocjonalny, wprowadzają nas w jakiś stan. Podczas gdy rytuały są zbiorem czynności, które wykonujemy w sposób planowany, nawyki to automatyczne, często dla nas nieświadome zachowania i reakcje.

Główna różnica między nawykiem a rytuałem leży więc w naszej świadomości i intencjach. Zarówno nawyki, jak i rytuały wiążą się z regularnymi, powtarzalnymi działaniami, ale, podczas gdy rytuały wynikają ze świadomej intencji i nadawania działaniom znaczenia, nawyki są nieświadome i zazwyczaj powstają automatycznie w odpowiedzi na pewne sygnały.

Co istotne, zarówno rytuały, jak i nawyki mogą pomóc nam w radzeniu sobie z nadmiarem oraz ułatwiać priorytetyzację przyswajania informacji. Budując sobie rytualnie sprzyjające środowisko, można zmieniać własne nawyki dotyczące pracy, nauki i codziennie wykonywanych czynności.

Strategie efektywnego uczenia się

Jedną z najlepszych kompetencji, w jaką możemy siebie wyposażyć, jest umiejętność utrzymywania uwagi poznawczej – skupiania się na priorytetach, fokusowania na czymś. Wiąże się to z potrzebą wyłączenia „syndromu lśniącego obiektu”, co jest trudne, ale nie niewykonalne. Jak efektywnie się uczyć? Poniżej klika przydatnych strategii uczenia się:

Not to learn list

Taktyka, która może ułatwić poukładanie priorytetów w procesie uczenia się i usprawnić procesy poznawcze, to według Edyty Paul tworzenie tzw. „not to do list”, w ramach których wyszczególniamy pozycje „not to learn”. Narzędzie to jest szczególnie przydatne dla osób dążących do rozwoju, chętnie eksplorujących nowości, którym trudno jest znajdować czas na naukę. Tworzenie „not to learn list”, lub „not to do list” zawierających to, czego na pewno nie będziemy się uczyć, co nie jest naszym celem w uczeniu się, pomaga w skupieniu się na priorytetach.

Dlaczego to działa? Według neurobiologów, z kilku różnych przyczyn. Po pierwsze jest to związane z efektem Zeigarnik dotyczącym niedokończonych pętli (jeśli czegoś nie dokończymy, to cały czas mamy to w głowie). Ponadto, tworząc listy, uruchamiamy także działanie mechanizmu tzw. zobowiązania wstępnego (ang. pre-commitment), które pomaga w trwaniu przy swoich postanowieniach.

Wielkie porządki

Częstą przypadłością jest obecnie syllogomania, czyli tzw. zbieractwo. Mamy tendencję do gromadzenia rzeczy – od książek, których nie mamy czasu przeczytać, przez e-booki, aż po materiały z odbytych szkoleń. Posiadanie szeroko rozumianej wiedzy i materiałów do nauki jest oczywiście pozytywne, jednak kiedy urasta do nadmiernej ilości nieprzeczytanych treści, może stać się przeszkodą w rozwoju.

W sytuacji, gdy mamy wszystkiego za dużo, pomocna może okazać się metoda Marie Kondo – japońskiej guru od sprzątania i porządkowania. Nauczycielka ta znana jest z podejścia, które polega na ocenianiu i porządkowaniu posiadanych przedmiotów według klucza, by zachowywać jedynie te, które wywołują w nas pozytywne emocje. Taką kategoryzację można z powodzeniem zastosować również do naszych zasobów do uczenia się – to samo co z szafami, możemy zrobić ze wszystkimi mteriałami edukacyjnymi, które już posiadamy.

Zanim zdecydujemy się na zakup nowej książki czy materiałów szkoleniowych, warto przyjrzeć się tym, które mamy. W przypadku porządkowania posiadanych już zasobów istotne jest opracowanie kryteriów, według których będziemy decydować, jakie materiały chcemy zatrzymać, a jakich się pozbyć.

ROMO kontra FOMO

W każdej z technik kluczowa jest eliminacja nadmiaru – wykorzystanie posiadanej wiedzy zamiast gromadzenia dodatkowych materiałów sprawdza się jako efektywna metoda selekcjonowania i przyswajania wiedzy. To samo odnosi się do rejestrowanych przez nas informacji, które możemy świadomie ograniczać. W tym kontekście warto zdobyć umiejętność bycia samemu dla siebie „kuratorem wiedzy” — selekcjonować dobre źródła informacji, zamiast chłonąć wszystkie, z jakimi mamy styczność.

W kontrze do lęku przed przegapieniem istotnych informacji (FOMO) stoi ROMO (ang. relief of missing out), czyli ulga z tego powodu, że coś nas omija. Coraz częściej mówi się o tym, że dobrze jest nie musieć i nie chcieć wiedzieć wszystkiego – w tym kontekście również nowych zasobów edukacyjnych. ROMO, czyli ulga z tego powodu, że nie muszę wszystkiego wiedzieć, równoznaczna w praktyce z celowym przeoczaniem informacji np. w social mediach, jest dla naszego mózgu zdecydowanie lepszą taktyką niż FOMO.

Uczenie się w ruchu

Badania naukowe dotyczące aktywności i ruchu dowodzą, że uczenie się w ruchu jest bardziej efektywne niż podczas statycznego siedzenia – jesteśmy wówczas w stanie przyswajać i zapamiętywać więcej informacji. Ponieważ mózg w ruchu jest bardziej aktywny, wiedza zaprezentowana podczas „chodzonych” spotkań, wykładów, webinarów przyswajana jest w znacznie bardziej efektywny sposób. Nawet, jeśli nie jest możliwe uczenie się w ruchu, warto robić sobie w jego trakcie przerwy na krótką aktywność – wspiera to mózg w wytwarzaniu nowych połączeń neuronowych i utrwalaniu informacji.

Jak wykorzystać nawyki, które już mamy?

Nasze systemy to systemy nawyków. Rzeczy, które robimy nawykowo każdego dnia to od 40 aż do 90% czynności. To powód, dla którego nawyki, które już mamy znakomicie nadają się do wdrażania z ich pomocą zmian. Warto wiedzieć, że nasze codzienne nawyki są perfekcyjnie przystosowane do tego, jakimi jesteśmy dziś ludźmi. Jeśli chcemy zmienić siebie, musimy zacząć od przyjrzenia się posiadanym nawykom.

Jeśli myślimy, że mamy ich mało, warto zrobić proste ćwiczenie, analizując, a następnie zapisując wszystkie te czynności, które robimy codziennie z przyzwyczajenia, często nie zdając sobie z tego sprawy. Czynności takie jak parzenie kawy, picie wody czy przeglądanie poczty lub jedzenie o określonych porach – wszystkie one są nawykami, które można wykorzystywać do zwiększania własnej produktywności.

W ślad za Jamesem Clearem, autorem, Atomowych nawyków, nawyki to przyzwyczajenia małe jak atomy – nie oczekujmy od siebie i nie obciążajmy się winą, za to, że „ wszyscy się rozwijają, a ja nie mam na to czasu”. Ponieważ cały system uczenia się można oprzeć na nawykach, warto przyjrzeć się tym, które już posiadamy, a następnie pracować nad ich zmianą. Jak zmienić nawyki?

Zmiana myślenia o rozwoju

W dzisiejszych czasach trudno jest znaleźć czas na samorozwój. Często brakuje nam go nawet na rutynowe czynności – z tego powodu wygospodarowanie czasu na dokształcanie się niemal graniczy z cudem. Błędem, który nagminnie popełniamy, myśląc o rozwoju, jest stereotypizacja nauki. Myśląc o uczeniu się, często zupełnie niepotrzebnie, zaliczamy je do rutynowej edukacji – eventowych działań typu: „pojadę na konferencję”, „przeczytam książkę”, „znajdę czas na uważne przesłuchanie podcastu”, „pojadę na wakacje i usiądę z książką”. Myśląc o rozwoju, jako o edukacji eventowej, automatycznie ograniczamy swoje szanse na doskonalenie się.

W przypadku ludzi, którym brak przestrzeni na tak rozumianą naukę, systematyczny rozwój nie wchodzi w grę. Znacznie skuteczniejszą strategią jest myślenie o nim w zupełnie inny sposób, niestandardowy sposób. Przykład to zadawanie sobie pod koniec dnia pytania, czego nowego się nauczyłem, czego chcę się nauczyć albo co zrobiłem dziś lepiej niż wczoraj.

Zasada 5 minut

W kontekście zmiany nawyków warto wprowadzić zasadę 5 minut, czyli przeznaczać nawet 5 minut dziennie wyłącznie na proste pytania. Zasadę tę śmiało stosować można również w przypadku pracy z zespołem, rozpoczynając lub kończąc spotkanie check-in lub check-outem, podczas którego każdy relacjonuje, co ciekawego ostatnio dostrzegł w branży, co interesującego się wydarzyło, itp.

Zasada 5 minut znakomicie sprawdza się również w przypadku dawki przyswajanej dziennie wiedzy w postaci szeroko rozumianych materiałów edukacyjnych. Bazując na niej, serwis rozwojowy Youniversity dostarcza swoim użytkownikom potrzebną im wiedzę, którą nabywają oni każdego dnia, poświęcając zaledwie 5-10 minut dziennie na oglądanie kolejnych odcinków seriali rozwojowych.

Refleksja i retrospektywa

Szukanie czasu na naukę warto zastąpić niezbędną do uczenia się refleksją. Uczenie się poprzez refleksję to skuteczna metoda, która pozwala na przetworzenie zdobytej wiedzy oraz doświadczeń w sposób pozwalający na jej utrwalanie i dalszy rozwój. Niezwykle istotne jest uświadomienie sobie, że nasza mądrość nie bierze się też tylko i wyłącznie z książek i doświadczeń, ale z refleksji po doświadczeniu.

W kontekście nauki zespołowej warto wprowadzić spotkania typu retrospektywa polegające na analizowaniu, co poszło dobrze, co niekoniecznie – co zostawiamy, a co zmieniamy. Taka forma uczenia się poprzez refleksję z doświadczeń pozwala wyciągać wnioski i podejmować decyzje, które przyczyniają się do usprawniania pracy i osiągania lepszych wyników.

Retrospektywa, czyli systematyczne spotkania, podczas których zespół dokonuje analiz i oceny przebiegu projektów i działań to doskonały przykład upraszczania uczenia się – nie potrzeba wysyłać całego zespołu na szkolenia i konferencje – wystarczy nauczyć ludzi refleksji z własnych doświadczeń.

Refleksja ze zdobytej wiedzy i doświadczeń to nie tylko narzędzie do doskonalenia zawodowego, ale także osobistego rozwoju. Poprzez przyglądanie się swoim działaniom, reakcjom i myślom, możemy lepiej poznać siebie i lepiej zrozumieć swoje zachowania.

Tracker nawyków

Skutecznym narzędziem wspomagającym naukę są tzw. trackery nawyków – zyskujące na popularności narzędzie, które pomaga w utrzymywaniu systematyczności w codziennych zadaniach, aktywności fizycznej lub treningu umysłowym.

Trackery nawyków pozwalają cieszyć się z postępów oraz wzmacniać motywację do dalszej pracy. Ten doskonały sposób na monitorowanie postępów w budowaniu własnych nawyków może przybierać m.in. formę tygodniowych lub miesięcznych kalendarzy, w których odznaczamy codzienne 5-minutowe zadania, pomagające w zmianie obecnych i budowaniu nowych rutyn.

Przy okazji wszelkiego rodzaju trackerów, warto pamiętać, by nie zniechęcać się drobnymi potknięciami. Brak systematyczności w zaznaczaniu postępów nie jest równoznaczny z porażką. Ważne, by skupiać się na codziennym dążeniu do celu i nie poddawać się w przypadku jednej nieudanej próby czy pominięcia zadania. Jeśli pominiemy jeden dzień, nie powinniśmy starać się nadrabiać poprzez wykonywanie większej ilości zadań dnia kolejnego. Wystarczy, że zaczniemy od nowa i będziemy działać konsekwentnie. Warto pamiętać, że systematyczność i codzienne dążenie do celu to klucz do sukcesu w osiąganiu nowych nawyków i zmienianiu swojego stylu życia

Wprowadzanie drugiego nawyku

Jednym ze sposobów na łatwe wprowadzenie drugiego nawyku jest wybór czegoś, co jest dla nas łatwe do zrealizowania lub co jest ściśle powiązane z pierwszym nauczonym nawykiem. Dla przykładu, jeśli już wprowadziliśmy nawyk porannego ćwiczenia przez 5 minut, możemy spróbować wprowadzić nawyk picia jednej szklanki wody zaraz po wstaniu z łóżka. Nie jest to wymagające w realizacji i, dzięki pozytywnemu efektowi, łatwe do utrzymania w długofalowej perspektywie.

We wprowadzaniu nawyków i włączaniu ich do codziennych rutyn ważne jest, by upewnić się, że nowy nawyk jest dobrze sprecyzowany i określony w czasie, a także, by jasno określić cele i motywacje – zwiększa to zainteresowanie podjęciem nowej codziennej aktywności.

Jeśli chcemy wprowadzić nowy nawyk, ważne jest, aby nie zniechęcać się przedwcześnie. Nie należy spodziewać się, że po nauce pierwszego nawyku, wprowadzenie drugiego przyjdzie nam tak samo łatwo – wymaga ono dużo cierpliwości i determinacji.

Jak zbudować własny, efektywny system nauki?

Jakie systemy nauki są najbardziej efektywne? Które faktycznie dają efekty? Odpowiedź jest prosta: te, które wypracujemy sobie sami. Ponieważ każdy z nas jest inny i nie ma złotego środka, najlepiej wypracować własny, optymalny model nauki – nie ma przy tym przeszkód, by czerpał on z wszelkich dostępnych technik nauki. Jak zbudować własny, efektywny system nauki?

Zastanów się, czego chcesz się uczyć – zanim wejdziesz w dany system, przećwicz tzw. myślenie scenariuszowe. Jak myśleć scenariuszowo? Udaj się w przyszłość – określ sobie, jak jest odległa (według neurobiologów, dla mózgu wskazana jest perspektywa dziesięciolecia). Gdy znajdziesz się w przyszłości, spójrz wstecz i odpowiedz sobie na pytanie, czego po drodze nauczyłeś się w trzech obszarach – dla pracy, dla swojego hobby i dla zabawy. Ćwiczenie to pomoże Ci sprecyzować, czego tak naprawdę chcesz się nauczyć, co będzie Ci potrzebne.
Pomyśl o tym jak będziesz się uczyć – gdy wiesz już czego chcesz się uczyć, zastanów się nad wyborem metody. Niezależnie od tego, który system jest Ci najbliższy, nie warto traktować go jako z góry narzuconą strukturę, której trzeba się sztywno trzymać.
Baw się dobrze – ponieważ stereotypowo często kojarzymy naukę z czymś, w czym nie ma zabawy, nie daje nam ona przyjemności. Myśląc kategoriami, że praca i nauka to nie zabawa, automatycznie nastawieni jesteśmy do nich mniej entuzjastycznie. W momencie, gdy własny system będzie dawał nam radość, uczenie się stanie się atrakcyjne i chętnie będziemy do niego wracać.
Wypróbuj metodę STICK (ang. make it stick: „spraw, żeby przylgnęło”) – system uczenia się rozłożony na cztery elementy:

S – Rozłożone powtórki – technika rozkładania powtórek w czasie zamiast powtarzania wszystkiego na raz zwiększa zdolność zapamiętywania informacji w czasie.
T – testowanie – uczenie się, żeby się przetestować, czyli learn to test – uwzględniające kontrolę wiedzy, np. za pomocą różnych rodzajów modeli językowych takich jak ChatGPT. Testowanie warto wdrażać w różnych obszarach, np. szukając analogii połączeń, w jakiej innej dziedzinie można zastosować zdobytą wiedzę.
I – Interleaving – przeplatanie, zmienność tematów, obszarów, z których się uczymy, zmiana rodzajów zadań sprzyja efektywnemu uczeniu się.
K – kategoryzowanie – organizowanie sobie informacji np. za pomocą różnego rodzaju narzędzi technologicznych i analogowych.

5. Podziel się informacją – w momencie, gdy zebrałeś, uporządkowałeś i skategoryzowałeś wiedzę, przekaż ją komuś innemu – w myśl zasady: „jeśli chcesz coś zrozumieć doskonale, naucz osobę, która nic na ten temat nie wie” (sprawdzi się tu również ChatGPT).

Jak efektywnie rozwijać zespoły?

Co musi spełnić organizacja dla zapewnienia efektywnego rozwoju swoim pracownikom? Przede wszystkim odejść od schematu, że wszyscy muszą umieć to samo – zamiast tego lepiej skupić się na tym, kogo i jakich kompetencji możemy nauczyć. Jako proste do wdrożenia strategie rozwoju zespołów znakomicie sprawdzają się:

Myślenie scenariuszowe

W kontekście niezbędnych kompetencji, jakich w przyszłości będzie potrzebowała firma.

Spotkania retrospective

Umożliwiające analizę i wyciąganie wniosków z działań zespołu.

Zmiana perspektywy

Uczy, że można się nie zgadzać, nie wiedzieć wszystkiego już teraz, podważać pewne hipotezy i wyciągać z tego wnioski. Prowadzi również do refleksji – analizowania tego, co już wiemy i sprawdzania, czy jest to prawdą.

Technika Lego

Porady od Lego na temat uczenia się zespołowego obejmują technikę uczenia się dzieci, która sprawdza się również w uczeniu zespołowym. Pięć obszarów, o które warto zadbać, jeśli chcemy się czegoś uczyć zespołowo:

Hands on, minds on, czyli aktywnie angażujące spotkania np. z wykorzystaniem tablic zdalnych i innych pomocy oraz angażowanie ludzi w zadawanie pytań.
Uczenie się zespołowe ma być znaczące (z ang. skrót wifm, What’s in it for me – oznacza, że dorośli uczą się tylko wtedy, kiedy widzą w tym sens dla siebie) – znajdywanie korzyści z uczenia się.
Refleksja – np. spotkania typu retrospective, gdzie można podzielić się doświadczeniem, podsumowywać projekty i wyciągać wnioski.
Radość w zabawie -np. korzystanie z pomocy, kolorowych fiszek itp. Odczuwanie pozytywnych emocji zamiast bycia do czegoś zmuszanym.
Zabawa ma być iteracyjna – uczenie się ma być iteracyjne, tzn., że mogę do tego wrócić i sprawdzić co się sprawdziło, przydało.

Budowanie nawyków – nie poddawaj się!

Etap, który w sposób naturalny wpisuje się w każdy proces zmian to zwątpienie. Posługując się obrazowym terminem Dolina Rozczarowań, Edyta Paul opisuje moment, w którym zaczynamy odczuwać niechęć z powodu braku efektów wprowadzanych zmian. Dolina Rozczarowań to luka między wprowadzaniem czegoś nowego, tworzeniem nowych nawyków, rytuałów itp., a, oczekiwaniem coraz lepszych rozczarowań, coraz lepszych rezultatów.

To także moment, w którym wiele osób wycofuje się i rezygnuje, jednak warto pamiętać, że po przebrnięciu przez Dolinę Rozczarowań czeka nagroda. Świadomość, że bywają gorsze okresy, kiedy nie widać rezultatów pomaga zaakceptować proces. Takie momenty to rutynowy etap w trakcie wdrażania każdej nowej aktywności, jednak warto dać sobie czas i nie rezygnować – wytrwałość jest ważniejsza od spontanicznej motywacji, a w utrzymaniu postanowienia najbardziej pomocna jest powtarzalność monitorowana np. za pomocą trackerów.

_______________________________________________

Więcej na temat budowania nawyków znajdziesz w kursach Edyty Paul Design Thinking i Ucząca się Organizacja dostępnych na platformie Youniversity.

_______________________________________________

Czy wiesz jak najprościej zbudować nawyk ciągłego rozwoju? Cel ten osiągniesz z serwisem rozwojowym Youniversity, który stworzyliśmy po to, żebyś bazując na już posiadanych nawykach, mógł pozyskiwać potrzebną Ci wiedzę i rozwijać się każdego dnia, poświęcając na to tylko 5-10 minut dziennie.

Na Youniversity znajdziesz ponad 1000 materiałów w 9 kategoriach: zarządzanie projektami, wydarzenia live, przywództwo, doskonałość operacyjna, usprawnianie procesów, zarządzanie, komunikacja i relacje, wellbeing, sprzedaż i marketing oraz zespoły zdalne, dostępnych w formie kilkuminutowych odcinków seriali rozwojowych. Co miesiąc organizujemy konferencje poświęcone tematom rozwojowym, biznesowym, a także sesje live.

96% użytkowników Youniversity użytkowników deklaruje, że wykorzystuje zdobytą w serwisie wiedzę w praktyce nie tylko w życiu zawodowym, ale również w życiu prywatnym. Dołącz do nich już dziś!